Stichting Beter Zeist

aandacht voor burgerinitiatieven, inspraak, duurzaamheid, mobiliteit, groene ruimte en verantwoorde bouw

bijgewerkt 08-02-2023

Formele Inspraak

Inspraak: Een door of namens een bestuursorgaan georganiseerde gelegenheid voor inwoners, bedrijven en belanghebbenden om hun mening over beleidsvoornemens te geven en daarover toelichting te geven en van gedachten te wisselen. Dit gebeurt voorafgaand aan de definitieve besluitvorming door de gemeenteraad, of door het college van burgemeester en wethouders of de burgemeester. (definitie VNG)

Formele inspraak volgens de Gemeentewet art. 150
1. De raad stelt een verordening vast waarin regels worden gesteld met betrekking tot de wijze waarop ingezetenen en belanghebbenden bij de voorbereiding van gemeentelijk beleid worden betrokken.
2. De in het eerste lid bedoelde inspraak wordt verleend door toepassing van afdeling 3.4 van de Algemene wet bestuursrecht, voorzover in de verordening niet anders is bepaald.

Behalve formele inspraak over gemeentelijk beleid hebben burgers het initiatiefrecht om een onderwerp of voorstel op de agenda van de raad te plaatsen. (Gemeentewet 149 art. 149).

Tribune raadszaal loopt vol bij Burgerinitiatief, foto Johan Janssen

Oude inspraakverordening Zeist
In Zeist geldt nog de inspraakverordening uit 2006. Direct belanghebbenden kunnen zienswijzen indienen op ontwerpen van plannen die al grotendeels vaststaan. Het valt op dat bij de beantwoording van zienswijzen nogal formeel en afwijzend wordt gereageerd op inhoudelijke en procedurele suggesties van de respondenten. Zoiets is niet bevorderlijk voor een goede samenwerking. Burgers en belangengroepen ervaren dan ook niet dat hun bijdragen nog veel invloed kunnen hebben. Men kan echter moeilijk afzien van het indienen van zienswijzen in verband met ontvankelijkheid bij latere procedures.

Inspraak in de praktijk
Na de zienswijzeprocedure vindt de formele inspraak plaats in het kader van de Ronde Tafel met raadsleden. Deze kan echter geen vervanging zijn voor het (deels) ontbreken van burgerparticipatie gedurende het voortraject van planvorming. Tijdens de inspraak zijn de plannen al in een eindstadium. Aangezien Ronde tafels meestal aan het einde van het voorbereidingstraject plaatsvinden en raadsleden alleen informatieve vragen kunnen stellen, heeft het geheel tot nu toe meestal het karakter van een verplichte rituele dans. Dit in plaats van een echte wederzijdse dialoog waarbij insprekers zich serieus genomen voelen, Op dringend verzoek van de burgergroeperingen is de opzet ervan in het vervolg op “24 uur Zeist” in september 2015 omgezet in een dialoogvorm. In de praktijk blijkt die echter maar beperkt toegepast te worden. Bevredigender en vaak efficiënter voor alle betrokkenen is een werkwijze volgens het BOB-model (Beeldvorming -> Oordeelsvorming –> Besluitvorming) zoals die ook bij sommige andere gemeenteraden wordt toegepast (Utrechtse Heuvelrug).

Van Inspraakverordening naar Participatieverordening
Met de voorgenomen wijziging van art.150 Gemeentewet ontstaat voor gemeenten de plicht om de inspraakverordening om te bouwen naar een participatieverordening. Het wetsvoorstel ‘Wet versterking participatie op decentraal niveau’ regelt dat het decentraal bestuur inwoners in staat stelt te participeren bij de voorbereiding, uitvoering en evaluatie van beleid. Daarvoor wordt de regeling over inspraak in de Gemeentewet, Provinciewet, Waterschapswet en WolBES uitgebreid naar participatie. Daarnaast wordt het uitdaagrecht wettelijk verankerd.

Modelverordening VNG 2020
Op 20 januari 2020 heeft de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) een concept-modelverordening Participatie en Inspraak gepubliceerd. Onder het kopje Informatie staat ook het commentaar van Stichting Beter Zeist op het concept. De modelverordening van VNG sluit aan op de motie die begin 2020 over het Invoeringsbesluit Omgevingswet door de 1ste kamer is aangenomen. De motie gaat over het verplichten van overheden om hun participatiebeleid vorm te geven en welke eisen daarbij gelden.

Voorstel 3 Zeister organisaties
In verband hiermee hebben de drie maatschappelijke organisaties Stichting Beter Zeist, Stichting Milieuzorg Zeist e.o. en vereniging Werkgroep Natuurlijk Zeist-West op 29 juli 2020 een gezamenlijke brief gestuurd met een Voorstel Participatie en Inspraakraamwerk. Dat voorstel kan zo worden vastgesteld en daarna opgenomen worden in de nieuwe verordening die Zeist zal moeten opstellen.

Burgeramendement ingevoerd
Op 15 december 2022 heeft de raad na een Ronde Tafel met een inspraakreactie van Stichting Beter Zeist een enigszins gewijzigd initiatief voorstel van D66 vastgesteld. Maximaal 3 initiatiefnemers ondersteund door ten minste 50 kiesgerechtigde burgers (dus geen organisaties)  kunnen nu zelf proberen een raadsvoorstel aan te passen. Je bent dan als burgers niet meer afhankelijk van raadsleden of fracties om een amendement in te dienen. De initiatiefnemers zullen hun eigen amendement tijdens de raadsvergadering zelf moeten toelichten en verdedigen. De raad besluit daarover en kan delen ervan al of niet overnemen.
De experimentele regeling is uniek in Nederland. We zijn benieuwd welke groepen burgers van de regeling gebruik gaan maken om raadsvoorstellen aan te passen.

Informatie